Gayrimenkul Kiralamalarında Döviz Yasağı Devam Ediyor mu?

12.09.2018 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 85 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar’da değişiklikler yapılarak Türkiye’de yerleşik kişilerin bazı istisnalar dışında birbirleriyle döviz cinsinden veya dövize endeksli bedeller içeren sözleşmeler yapmamaları hususunda ve mevcut sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk lirasına çevrilmesi yönünde düzenlemeler yapılmıştır.

A) Kimler Döviz Cinsinden ya da Dövize Endeksli Kira Sözleşmesi Yapamaz?

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’in değişik 8 inci maddesinin (2) numaralı bendine göre; Türkiye’de yerleşik kişiler kendi aralarında akdedecekleri; konusu yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.

32 Sayılı Karar’ın ikinci maddesine göre; yurtdışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahibi Türk Vatandaşları dahil Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek ve tüzel kişiler, Türkiye’de Yerleşik Kişi sayılır.

B) Kimler Döviz Cinsinden ya da Dövize Endeksli Kira Sözleşmesi Yapabilir?

Gayrimenkul kiralamalarında döviz yasağı bulunmayan, başka bir ifade ile; döviz cinsinden ya da dövize endeksli gayrimenkul kiralaması yapabilecekler kişiler aşağıda belirtilmiştir.

1- Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişiler ile bu kişilerin Türkiye’de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin veya ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulunduğu şirketler,

2- Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli konaklama tesislerinin işletilmesi amacıyla kiralanmasıyla ilgili gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde taraf olanlar,

3- Gümrüksüz satış mağazalarının kiralanmasına ilişkin gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde taraf olanlar,

4- Kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözleşmeler ve milletlerarası antlaşmaların ifası kapsamında gerçekleştirilecek olan projeler dahilinde; yükleniciler veya görevli şirketlerin ve bunların sözleşme imzaladığı tarafların üçüncü taraflarla akdedeceği veya bahsi geçen projeler çerçevesinde akdedilecek, gayrimenkul satış sözleşmeleri ve iş sözleşmeleri dışında kalan sözleşmelerde taraf olanlar,

C) Dövizden TL’ye Dönen Sözleşmelerde İki Yıllık Süreden Sonra Tekrar Dövize Dönülebilir mi?

Bahse konu Tebliğlerde sözleşme taraflarının Türk lirasına dönüşte mutabakata varamamaları halinde bedellerin Türk lirasına çevrilme usulü ile konut ve çatılı iş yeri kira sözleşmelerinde; Türk lirası olarak belirlenen bedellere, iki yıllık geçiş sürecinde uygulanacak artış oranlarına ilişkin esaslar belirlenmiştir.

Geçiş süreci için öngörülen iki yıllık sürenin sona ermesinden sonra bahse konu sözleşmelerde yer alan bedellerin tekrar döviz cinsinden veya dövize endeksli uygulanmaya başlanması ya da yeniden döviz cinsinden veya dövize endeksli belirlenmesi mümkün bulunmamaktadır.

Buna göre; gayrimenkul kiralamalarında döviz yasağı devam etmektedir.

D) TL Cinsinden Kiralamanın Zorunlu Olduğu Dönemlerde Kira Artışı Nasıl Yapılacaktır?

İki yıllık sürenin sona ermesiyle geçiş süreci sona erecek ve taraflar Türk lirası tutarlara uygulanacak artış oranında yine mutabakata varamazlarsa 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 344 üncü maddesi hükmünde yer alan sınırlara tabi olacaklardır.

Borçlar Kanunu’nun 344 üncü maddesi uyarınca; tarafların yenilen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmalarında kira artış oranı, bir önceki kira yılında Tüketici Fiyat Endeksindeki (TÜFE) oniki aylık ortalamalara göre değişim oranını geçemeyecektir.

19.10.2020

Kaynak: http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/yilmazdonmez/062/